انتظار امام  خمینی(ره) از هنر و هنرمندان

شاید در میان همه رهبران انقلاب‌های تاریخ عصر جدید جهان، هیچ کس چون رهبر کبیر انقلاب اسلامی با هنر و هنرمندان نسبت نزدیکی نداشت. امام خمینی(ره) در نسبت داشتن با هنر، ویژگی منحصربه‌فردی داشتند؛ ایشان همچنان که فقیهی آگاه به زمانه و زمان و همچنین یک رهبر سیاسی تراز اول بودند، نویسنده و شاعر شاخص نیز به شمار می‌آمدند و به رموز و خصایص عرصه ذوق و هنر تسلط داشتند. به دلیل همین ویژگی جامع‌الشرایط حضرت امام(ره)، دیدگاه‌های زیباشناختی ایشان را باید نقشه راه و مأموریت هنرمندان دانست.

تجلی این حقیقت را نیز می‌توان در پیام صریح و شورانگیز امام راحل به هنرمندان در سال ۱۳۶۷ دید؛ پیامی كه باید آن را مانیفست هنر رهایی‌بخش دانست؛ راه روشنی که به زمان و مکان خاصی محدود نیست و در هر موقعیتی، مسیر هنرمندان را به هدف کوتاه‌تر می‌کند. متنی كه خودش یک اثر هنری به شمار می‌آید و بهترین الگو و راه برای رسیدن به هنر مطلوب و هنرمند تراز انقلابی و اسلامی است؛ به گونه‌ای که امام راحل در ابتدای این پیام، شهادت را یک «هنر» تعریف می‌کنند: «خون پاک صدها هنرمند فرزانه در جبهه‌های عشق و شهادت و شرف و عزت سرمایه زوال‌ناپذیر آن‌گونه هنری است كه باید به تناسب عظمت و زیبایی انقلاب اسلامی، همیشه مشام جان زیباپسند طالبان جمال حق را معطر كند.»

با بازخوانی این متن، می‌توان نگاه آینده‌نگر امام(ره) درباره شرایط اجتماعی پس از جنگ در ایران و وظیفه هنر در قبال این وضعیت را دید. چه اینكه پس از اتمام جنگ تحمیلی با دو جبهه «تهاجم فرهنگی» و «جنگ فقر و غنا» روبه‌رو شدیم. همچنان كه امام خمینی(ره) در پیامی به مناسبت پایان جنگ فرموده بودند: «امروز جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استكبار، جنگ پابرهنه‌ها و مرفهین بی‌درد شروع شده است...» پیام امام(ره) به هنرمندان نیز در جهت مقابله با شبیخون فرهنگی غرب و جنگ فقر و غنا در داخل بود: «هنری زیبا و پاک است كه كوبنده سرمایه‌داری مدرن و كمونیسم خون‌آشام و نابودكننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد و در یک كلمه اسلام آمریكایی باشد.» هنر در مكتب امام(ره)، نه زینتی در كاخ اشراف و نه افیونی در دست روشنفكران ضد مردمی و برج عاج‌نشین است. هنر در این مكتب، به شدت مردمی و كاربردی است. هنری كه توهم و تسكین درد نیست؛ بلكه واقعیتی است كه برای درمان دردهای انسان خلق می‌شود. امام(ره) در ادامه پیام خود به هنرمندان تأكید كرده‌اند: «هنر در مدرسه عشق، نشان‌دهنده نقاط كور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن عدالت و شرافت و انصاف و تجسیم تلخ‌كامی گرسنگان مغضوب قدرت و پول است. هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است كه از مكیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا لذت می‌برند.» یكی دیگر از انتظارات حضرت امام(ره) از هنرمندان، نقش‌آفرینی در تعامل با جهان بود: «تنها به هنری باید پرداخت كه راه‌ ستیز با جهان‌خواران شرق و غرب و در رأس آنان آمریكا و شوروی [سابق] را بیاموزد.»